Το πρόγραμμα TEACCH

Το πρόγραμμα TEACCH είναι μια μέθοδος παρέμβασης η οποία αναπτύχτηκε στο πανεπιστήμιο της βόρειας Καρολίνας από τον Dr Eric Schopler και τους συνεργάτες του, στις αρχές της δεκαετίας του 70, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των ατόμων με Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος και των οικογενειών τους. Τα αρχικά TEACCH σημαίνουν “Αντιμετώπιση και Εκπαίδευση των παιδιών με Αυτισμό και συναφείς Επικοινωνιακές Μειονεξίες” (Treatment and Education of Autistic and Communication Handicapped Children).

Κεντρικό στοιχείο της φιλοσοφίας του TEACCH είναι η έννοια της δομημένης διδασκαλίας. Αυτή περιλαμβάνει την φυσική δόμηση του περιβάλλοντος με ξεχωριστές περιοχές δράσης όπου στην κάθε μια διδάσκονται συγκεκριμένες δραστηριότητες. Η δομημένη διδασκαλία αποτελείται από ένα σύνολο αρχών και στρατηγικών παρέμβασης που βασίζονται στην κατανόηση του μαθησιακού στυλ και των ιδιαιτέρων αναγκών των ατόμων με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος.

Λαμβάνει υπόψη ότι τα αυτιστικά άτομα αντιμετωπίζουν γνωστικές και μαθησιακές δυσκολίες σε όλη τους την ζωή και στοχεύει στην βελτίωση της λειτουργικότητας και της ανεξαρτησίας τους. Χρησιμοποιείται για να καταστήσει το περιβάλλον προβλέψιμο, να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει το περιβάλλον και να αλληλεπιδράσει με περισσότερη ασφάλεια μέσα σε αυτό και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες του.  

Η δομημένη διδασκαλία σύμφωνα με τους Mesibov & Shea (2010) περιλαμβάνει τέσσερις βασικούς μηχανισμούς, ορισμένοι από τους οποίους υποστηρίζονται από εμπειρικές μελέτες,. Οι βασικοί μηχανισμοί της δομημένης διδασκαλίας είναι:

(α) η δόμηση του περιβάλλοντος και των δραστηριοτήτων με τρόπο που να είναι κατανοητός στο άτομο,

(β) η επιστράτευση των δυνατών σημείων των ατόμων, και πιο συγκεκριμένα των οπτικών τους ικανοτήτων και του ενδιαφέροντός τους για τις οπτικές λεπτομέρειες, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι δεξιότητες στις οποίες μειονεκτούν,

(γ) η επιστράτευση των ιδιαίτερων ενδιαφερόντων των ατόμων προκειμένου να εμπλακούν στη μαθησιακή διαδικασία και

(δ) η υποστήριξη των ατόμων προκειμένου να ξεκινήσουν την επικοινωνιακή διαδικασία.

Παράδειγμα ατομικού προγράμματος στο σχολείο, όπως αναφέρεται στη Γκονέλα, (2008):

• Ελεύθερο παιχνίδι
• Εργασία με τον εκπαιδευτικό
• Δομημένο παιχνίδι, (αξιοποιώντας τα ενδιαφέροντα του παιδιού.)
• Ελεύθερο παιχνίδι
• Ατομική δουλειά
• Τουαλέτα
• Γεύμα
• Διάλειμμα στη αυλή
• Ατομική εργασία
• Εργασία με τον εκπαιδευτικό
• Κολατσιό
• Τουαλέτα
• Αναχώρηση για το σπίτι.

 

Οι ίδιες αρχές δόμησης πρέπει να ισχύουν σε όλα τα πλαίσια που συμμετέχει το παιδί  (σπίτι, σχολείο, θεραπευτήριο),  όπου οι  χώροι πρέπει να είναι έτσι διαμορφωμένοι, ώστε να είναι ξεκάθαρο το που πρέπει να πραγματοποιείται η κάθε δραστηριότητα,  προωθώντας την αυτονομία του παιδιού μέσα στον κάθε χώρο.

Η κατάρτιση του προγράμματος περιλαμβάνει την χρήση εικονογραφημένων οδηγιών που παρουσιάζονται σε κάρτες με μορφή ακολουθίας. Το παιδί έτσι ασκείται στην κατανόηση και την σωστή εφαρμογή του ημερήσιου προγράμματος ακολουθώντας τις οδηγίες που περιλαμβάνονται στις κάρτες.  Η χρήση καρτών κρίνεται απαραίτητη καθώς τα παιδιά με αυτισμό έχουν ανάγκη από οπτική υποστήριξη για να μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα.

 

Νίκος Πολύζος

Φυσικοθεραπευτής, MA, Bobath-NDT

πηγές:

Γερμανάκη, Α. 2009. Δομημένη εκπαίδευση του αυτισμού. Στο: Παπάνης, Ε.,  Γιαβρίμης, Π.,  Βίκη, Α.. (επιμ.). Καινοτόμες προσεγγίσεις στην Ειδική Αγωγή. Εκπαιδευτική έρευνα για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.  σσ.  72-81. Αθήνα: Εκδόσεις Ι. Σιδέρης.

Γκονέλα, Ε.Χ. 2008. Αυτισμός. Αίνιγμα και πραγματικότητα. Από την θεωρητική προσέγγιση στην εκπαιδευτική παρέμβαση. Β’ Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας.

Mesibov, G.B. & Shea, V. 2010. The TEACCH Program in the Era of Evidence-Based Practice. Journal of Autism and Developmental Disorders. 40 (5) May pp. 570-579

Mesibov, G.B. & Shea, V. 2004. The Culture of Autism. In: Mesibov, G.B., Shea, V., Schopler, E., Lynn Adams, L., Merkler, E.,.. et. al. The TEACCH approach to autism spectrum disorders.  pp. 19-32. New York: Springer Science + Business Media, Inc.

Van Bourgondien, M.E., Coonrod, E. 2013. TEACCH: An Intervention Approach for Children and Adults with Autism Spectrum Disorders and their Families. in  Goldstein,  S., Naglieri, J.A. Interventions for Autism Spectrum Disorders. Translating Science into Practice pp. 75-105.  New York: Springer