Δυσλεξία
Ο όρος «δυσλεξία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον γερμανό ιατρό Rudolf Berlin το 1887 για να περιγράψει την απώλεια της αναγνωστικής ικανότητας ενός ατόμου. Λίγο νωρίτερα το 1877, ο επίσης Γερμανός ιατρός Adolf Kussmaul είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «αναγνωστική τύφλωση» ή «λεξική τύφλωση», για να περιγράψει ένα άτομο με φυσιολογική νοημοσύνη, ο όποιος όμως δεν μπορούσε να μάθει να διαβάζει. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν χρησιμοποιηθεί διάφοροι όροι για την περιγραφή του συνδρόμου της δυσλεξίας, όπως «αναγνωστική διαταραχή», «αναγνωστική αποτυχία», «στρεφοσυμβολία», κ.α. Σήμερα παρά την διαμάχη των επιστημόνων στο να αποδοθεί ένας ακριβής ορισμός, η δυσλεξία έχει ταυτιστεί με τον όρο «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες» και αναφέρεται στην αδυναμία απόκτησης ενός ή περισσότερων γλωσσικών δεξιοτήτων όπως είναι η ανάγνωση , η γραφή και η ορθογραφία,, από άτομα με φυσιολογική νοημοσύνη.
Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, περιλαμβάνονται ως Ειδικές Αναπτυξιακές Διαταραχές στα σχετικά εγχειρίδια ταξινόμησης των ψυχιατρικών διαταραχών (DSM-IV και ICD-10) και κατατάσσονται σε: α) Ειδική Διαταραχή της Ανάγνωσης , η οποία σχετίζεται με την ικανότητα μεγαλόφωνης ανάγνωσης και κατανόησης γραπτού κειμένου, β) Ειδική Διαταραχή του Συλλαβισμού, η οποία αναφέρεται στην ανάπτυξη ορθογραφικών δεξιοτήτων και γ) Ειδική Διαταραχή Αριθμητικών Ικανοτήτων η οποία σχετίζεται με την ικανότητα αφομοίωσης αριθμητικών πράξεων.
Σύμφωνα με τον Βρετανικό Οργανισμό Δυσλεξίας (British Dyslexia Association), η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία, η οποία είναι εμφανής σε όλη την διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, είναι γενετικής αιτιολογίας, κληρονομική πάθηση και επηρεάζει το 10% περίπου του πληθυσμού. Εμφανίζεται σε ανθρώπους όλων των φυλών και εμφανίζεται ανεξάρτητα από την νοημοσύνη. Χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην επεξεργασία και αποθήκευση των οπτικών και ακουστικών πληροφοριών που προσλαμβάνουμε και μπορεί να επηρεάσει την μάθηση και τις ικανότητες γραφής και ανάγνωσης. Συχνά συνυπάρχει με σχετικές διαταραχές όπως η Δυσπραξία, η Δυσαριθμησία και η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής.
Μερικά από τα κυρία συμπτώματα που εμφανίζει ένα παιδί με δυσλεξία:
- Διαβάζει με δυσκολία λέξεις και κείμενα.
- Πολύ συχνά διστάζει να διαβάσει μια λέξη (κυρίως τις δύσκολες λέξεις) και δείχνει να την σκέφτεται.
- Δυσκολεύεται στην ανάγνωση και στην κατανόηση ακόμα και απλών κειμένων.
- Έχει μονότονο ύφος ανάγνωσης και συχνά τονίζει λανθασμένα πολλές λέξεις.
- Αντικαθιστά συχνά γράμματα (πχ Δεσσαλία αντί Θεσσαλία) και παραλείπει γράμματα σε πολυσύλλαβες κυρίως λέξεις (πχ σητήρια αντί εισιτήρια).
- Πραγματοποιεί συχνά, αντιμεταθέσεις γραμμάτων (πχ στάντες αντί τσάντες) και προσθήκες γραμμάτων (πχ κόσιμος αντί κόσμος).
- Δυσκολεύεται πολύ στην ανάλυση προτάσεων, λέξεων συλλάβων σε μικρότερα τμήματα και το αντίθετο.
- Δυσκολεύεται να γράψει ένα σωστά δομημένο κείμενο,
- Δεν τηρεί πάντα τις σωστές αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις,
- Παραλείπει τόνους.
- Κάνει αρκετά συντακτικά λάθη και μερικές φορές δεν πραγματοποιεί σωστή ευθυγράμμιση των λέξεων στο χαρτί.
- Συχνά αντικαθιστά γράμματα στη γραφή (πχ δεσαλονικι αντί Θεσσαλονίκη) ή προσθέτει γράμματα (καράτισε αντί κράτησε).
- Στις λέξεις που έχουν πολλά σύμφωνα συχνά παραλείπει γράμματα (πχ ατρα αντί άστρα) ή αντιστρέφει σύμφωνα (πχ ρκάτηση αντί κράτηση).
- Γράφει συχνά καθρεπτικά το ε.
- Παραλείπει τόνους πολύ συχνά.
- Χρησιμοποιεί σπάνια κεφαλαία όταν πρέπει.
- Δεν έχει καλή αντίληψη των χωρικών ανοιών όπως πχ (πάνω- κάτω, δεξιά- αριστερά) και αδυνατεί και αντιγράψει σωστά βασικά γεωμετρικά σχήματα (πχ τρίγωνο, κύκλο).
Τα δυσλεκτικά παιδιά συχνά εμφανίζουν χαμηλές επιδόσεις στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Το γεγονός αυτό φορτίζει τα παιδιά με ένα ανεξέλεγκτο άγχος, που με την σειρά του αυξάνει τις δυσκολίες των παιδιών στη συγκέντρωση, στην προσοχή και στη μνήμη.
Επίσης τα παιδιά με δυσλεξία λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στο σχολικό περιβάλλον, πολλές φορές βιώνουν συναισθήματα ματαίωσης, απογοήτευσης, σύγχυσης , απόγνωσης και εγκλωβισμού.
Είναι πολύ σημαντική λοιπόν, η έγκαιρη διάγνωση και η οργάνωση ενός προγράμματος παρέμβασης, το οποίο θα συμβάλει στην δημιουργία μαθητών, που θα χαίρονται τη εκπαιδευτική διαδικασία και θα αποκτούν κίνητρο, για την θέσπιση νέων εκπαιδευτικών στόχων.
Νίκος Πολύζος, PT, MA Special Educational Needs, Bobath - NDT
Πηγές:
https://www.bdadyslexia.org.uk/
Μαυρομμάτη, Δ.Δ. 2004. Δυσλεξία. Φύση του Προβλήματος και Αντιμετώπιση. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
Πολυχρόνη, Φ. 2011. Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο.
Στασινός, Π.Δ. 2003. Δυσλεξία και Σχολείο. Η εμπειρία ενός αιώνα. 3η εκδ. Αθήνα: Gutenberg.
